روستایی که در طی قرنها مأمن فرهادان گمنام کوه کنی بوده که بی نام و نشان این کوه های سربه فلک کشیده سهند را با دستانی خالی تراشیده اند تا امروز برای ما ایرانیان مظهر افتخاری به حساب آید که صاحب یکی از شگفتیهای دنیا هستیم واژه کندوان از لفظ «کندو» میاید که به نوع معماری خانه های روستا برمیگردد.این خانه های کله قندی همچون سلولهای کندو زنبور عسل ساخته شده اند. البته فرم اولیه آنها به صورت طبیعی و بر اثر فوران آتشفشانهای کوه سهند ایجاد شده که این گدازه ها بر اثر قرنها برروی هم سرد و سخت و کله قندی شده اند. وجود چشمه های زیبای آب معدنی برای بیماران کلیوی و آرامش و سکوت کوهستان به اضافه هوای بسیار پاک ٬گردشگران بسیاری را سالانه به سوی این محل میکشاند.مراتع سرسبز عشایری فضای مناسبی را برای پرورش زنبور عسل و کشت گیاهان دارویی فراهم کرده که همین یک نوع محل درامدی برای روستاییان محسوب میشود. همچنین صنایع دستی مانند بافت گلیم و جاجیم و شالهای رنگین و زیبا نیز یکی دیگر از اشتغالات زنان کندوان محسوب میشود.

معماری این ساختمانها به قرن ۷ و ۸ میلادی میزسد اما پروفسور دیوید رول باستان شناس مشهور انگلیسی قدمت کندوان را به دوره غارنشینی نسبت میدهد.اما نخستین جامعه انسانی پس از حمله مغولها و در قرن ۷ بود که از سمت روستای حیله ور به اینجا کوچ کردند کندوان جزو سه روستای شگفت انگیز دنیاست که توجه گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب کرده است به طوری که سالانه ٣٠٠ هزار گردشگر از این روستای تاریخی بازدید می کنند. برخی از باستان شناسان قدمت این روستا را به دوره های پیش از اسلام نسبت می دهند. در دل این تپه های بلند که ارتفاع بعضی از آن ها به ۴٠ متر می رسد آغل، انبار و اتاقک حفر شده که بسیار دیدنی است و ضخامت جنس و طبقات تپه ها و مخروط ها از نوع اینمبریت و لاهار است که بر اثر مخلوط شدن مواد آتشفشانی سهند با گل و لای حاصل از باران سیل آسا به وجود آمده است. تشکیلات طبقات بر روی آبرفت قدیمی واقع شده و رودخانه کندوان بیش از ١٠ متر از آن را حفر کرده و پایین برده است. کرانه های مخروطی شکل دامنه کوه های سهند برای گردشگران داخلی و خارجی یادآور بهترین مناظر طبیعی و تاریخی ایران است چرا که این دامنه روستای تاریخی و توریستی کندوان را در دل خود جای داده است. جاذبه های این روستای تاریخی به گونه ای است که مشاوران سازمان بین المللی گردشگری از دیدن آن به وجد آمدند و کندوان را یک اثر جهانی دانستند. دره شمالی جنوبی سرسبز کندوان یکی از خوش آب و هواترین و زیباترین نقاط کوهستانی ایران به شمار می رود که علاوه بر نهر نسبتا بزرگ دارای چشمه های آب معدنی نیز هست که خواص پزشکی زیادی از جمله دفع سنگ کلیه دارد.

معماری صخره ای حاکی از صحنه های مبارزه وجدان انسان با طبیعت و در خدمت گرفتن صخره های طبیعت است. به یادماندنی ترین ویژگی کندوان سیمای کالبدی آن است، طبیعت در این بخش از کوهستان سهند، هنرنمایی خود را به شکل صخره ای سنگی دوک مانند در برابر چشم آدمیان نهاده است و آدمی از زمانی که به روزگار ساسانیان می رسد با کندن و حفاری کردن این دوک های سنگی، یکی از دیدنی ترین و کم مانندترین نمونه های معماری را باز آفریده است. نخستین کسانی که کندوان را شکل داده اند با کندن مکان های بایسته زندگی خود در دل سنگ ها بی آن که سیمای طبیعت را برای رسیدن به خواسته خود دگرگون یا ویران کنند، دست به آفرینشی زده اند که نشان از فرهنگ بسیار والای زیست گروهی دارد. در تاریخ این منطقه، این گونه نقل شده است که نخستین کسانی که به کندوان پا گذاشته اند، ساکنان روستایی به نام حیله ور- که در دو کیلومتری غرب کندوان واقع بوده است- بوده اند که در قرن هفتم هجری برای در امان ماندن از حمله مغول ها به دشتی در مقابل کندوان فعلی مهاجرت کرده اند و در طول مدت زمانی به تدریج درون کران ها را حفاری کرده و پناهگاهی امن برای خود ساخته اند. از شگفتی های دیگر روستای کندوان، آب چشمه های آن است. گفته می شود آب کندوان برای درمان سنگ کلیه موثر است. کندوان علاوه بر این ها به خاطر لبنیات مرغوب و عسل طبیعی اش نیز شهرت دارد. مراتع سرسبز کوه های سهند از مهم ترین مراکز دامداری و دامنه های اطراف کندوان یکی از بهترین نقاط پرورش دام در ایران به شمار می رود. کندوان سومین روستای صخره ای جهان است که دوتای دیگر یکاپادوکیای ترکیه و دیگری داکوتای آمریکاست اما این روستا تنها روستای صخره ای جهان است که هنور مردم در آن ساکنند و زندگی درآن جریان دارد. مسجد روستا با ستون‌های سنگی دارای ۵ طبقه است که از یک طبقه آن برای نماز استفاده می‌شده و باقی طبقه‌ها برای امور دیگر. مسجد تقریباً ۱۰ سال است که در حال مرمت و بازسازی است، اما هنوز کار تعمیر آن به پایان نرسیده و در حال حاضر فقط مردان از آن استفاده می‌کنند. کران مسجد یکی از بزرگ‌ترین کران‌های روستا است. داخل خانه ها کوچک و ساده اما تمیز است. هر کدام به فراخور صاحبش چند اتاق کوچک دارد که با طاقچه و پرده و چند پشتی تزیین گشته است. خانه ها عموما چند طبقه هستند. طبقه اول برای آغل حیوانان تعبیه شده و طبقه بعدی برای سکونت آماده میشود. خانه ها مانند روستاهای دیگر تپه ای٬ به صورت پلکانی هستند و کوچه های باریک با شیب تند آنها را به هم متصل میکند. ثبت کندوان در فهرست آثار ملی ایران بافت قدیمی ترین روستای کندوان که یکی از زیباترین و منحصر به فردترین روستاهای تاریخی کشور و تنها روستای زنده صخره ای محسوب می شود، هم اکنون با ساخت و سازهای جدید در این روستا که متفاوت با بافت گذشته است با تهدیدی جدی رو به رو شده است. وجود آب معدنی، خانه های منحصر به فرد، دره های سرسبز و خرم، آب و هوای مطبوع و لبنیات و عسل مرغوب کوهستان، سبب جذب تعداد کثیری مسافر از نقاط دور و نزدیک به این روستا به خصوص در فصول مساعد سال می شود. این روستا به سبب ویژگی معماری صخره ای و بافت مخصوص آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. توده ها و گدازه های مذاب آتشفشانی، به وسیله باد، برف و باران در طی هزاران سال متمادی شکل گرفته و به این فرم در آمده است. کران ها در تابستان ها خنک و در زمستان ها گرم می باشد. وضعیت کنونی بیشتر به معجزه طبیعی شباهت دارد. چنین حدس زده می شود که حمله مغول ها مردم را به این روستای صخره ای کشانده است. این روستا طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ١٣٧۵،١٣٧ خانوار و ٧۵٠ نفر جمعیت دارد که به کار کشاورزی و دامداری و صنایع دستی اشتغال دارند. آن چه به کندوان هویت باستانی داده وجود ١١٧ خانوار و منزل مسکونی در درون توده های مخروطی و هرمی شکل صخره ای است.